اکثر مردم موقع خرید کالاهای با ارزش به بیمه کردن و محافظت از آن فکر می‌کنند، اما آیا می‌توان سرمایه گذاری ها را هم بیمه کرد؟ در اکثر نقاط دنیا ابزارهایی به نام اوراق اختیار خرید یا فروش وجود دارد که یکی از وظایف آن همین کار است. این اوراق در ایران هم با کمی تفاوت نسبت به نسخه جهانی با نام اوراق اختیار فروش تبعی وجود دارد و شما می‌توانید با استفاده از آن سرمایه گذاری خود را در یک سهم خاص بیمه کنید. اما چطور؟

تعریف اوراق اختیار فروش تبعی

معمولا در بازارهای یک طرفه مثل بورس ایران که سهامدار فقط از رشد قیمت سود می‌برد، با افت یا نوسان شدید قیمت، سهامدارها از سهم مورد بحث فاصله می‌گیرند و تمایلی به خرید آن نشان نمی دهند. در این شرایط شرکت ها برای حفظ ارزش سهام و حمایت از سهامداران، اقدام به انتشار اوراق اختیار فروش می‌کنند. این اوراق به مالک آن این اختیار را می‌دهد که در صورت تمایل در تاریخ مشخص شده سهام خود را به قیمتی که از قبل تعیین شده به شرکت بفروشد. این موضوع معادل این است که شرکت به شما این تضمین را بدهد تا در تاریخ مشخص شده در صورتی که قیمت سهام افت کرده باشد، این افت را تا قیمتی خاص جبران خواهد کرد. در ایران این فرآیند را به عنوان بیمه کردن سهام هم می‌شناسند.

اوراق اختیار فروش، بیمه نامه سهام شما

اجازه بدهید این سازوکار را با استفاده از یک مثال برای شما توضیح دهیم. فرض کنید شما 1000 سهم از یک شرکت را به قیمت 1900 تومان، خریداری کرده‌اید. با توجه به وضعیت بازار و اخبار منتشر شده، شما این احتمال را می‌دهید که قیمت سهم افت کند. در این شرایط، شرکت برای اینکه به شما اطمینان بدهد که سرمایه گذاری شما لطمه‌ای نخواهد خورد، اعلام می‌کند که حاظر است سهام شما را برای 6 ماه دیگر، در قیمت 2000 تومان که به عنوان قیمت اعمال شناخته می‌شود، بیمه کند. در این شرایط شما می‌توانید با خرید اوراق اختیار فروش، به تعداد سهامی که مالک آن هستید یا تصمیم به بیمه آن دارید، این سهام را بیمه کنید.

زمانی که به روز سررسید اوراق رسیدیم، قیمت سهام دو حالت دارد:

1. بیشتر یا مساوی قیمت اعمال باشد
2. کمتر از قیمت اعمال باشد

در وضعیت شماره 1، قیمت سهام شما بیشتر از 2000 تومان است و قطعا علاقه ای ندارید که آن را به قیمت 2000 تومان به شرکت بفروشید، در نتیجه از اوراق اختیار فروش خود استفاده نخواهید کرد و عملا فقط مبلغ پرداخت شده بابت خرید اوراق را از دست خواهید داد، که در برابر ارزش سهام مقدار ناچیزی است. درست مثل زمانی که خودروی خود را بیمه کرده اید اما در پایان سال هیچ تصادفی نداشته‌اید و عملا مبلغ بیمه نامه بدون هیچ استفاده‌ای از دست می‌رود.

اما در وضعیت دوم اوضاع کمی فرق می‌کند. در این شرایط قیمت سهام شما در تاریخ سررسید، کمتر از 2000 تومان است و در صورتیکه مثلا قیمت این سهام به 1500 تومان رسیده باشد، شما به ازای هر سهم، 400 تومان ضرر کرده‌اید. در این شرایط سراغ اوراق اختیار فروش خود می‌روید و با اعمال آن‌ها، سهام خودتان را به قیمت 2000 تومان به شرکت می‌فروشید، یا معادل اختلاف این قیمت با قیمت بازار (یعنی 1500-2000=500 تومان) از شرکت وجه نقد دریافت می‌کنید. در این شرایط عملا هر سهمی که برای شما 1900 تومان به علاوه قیمت اوراق اختیار فروش آب خورده را به قیمت 2000 تومان می‌فروشید و با وجود ریزش قیمت سود خواهید کرد.

دستورالعمل اوراق اختیار فروش تبعی

در ادامه به بررسی مهمترین قوانین مربوط به این اوراق می‌پردازیم:

• تعداد اوراق اختیار فروش که هر فرد امکان خرید آن را دارد محدود است، حتما قبل از خرید به محدودیت روزانه و کلی آن که توسط شرکت منتشر کننده تعیین شده دقت کنید. در صورتی که خرید شما بیشتر از میزان مجاز باشد، اوراق مازاد بدون اعتبار خواهد بود و هزینه پرداخت شده به شرکت داده می‌شود.(چیزی به شما برگشت داده نمی‌شود)
• در زمان خرید اوراق اختیار فروش باید مالک سهام شرکت باشید و حداکثر تعداد اوراق قابل خریداری برای شما معادل تعداد سهام شماست.
• این اوراق معاملات ثانویه ندارند. در نتیجه در صورتی که آن ها را خریداری کردید امکان فروش آن ها را نخواهید داشت.
• در صورتی که بعد از خرید اوراق بخشی از سهام خود را بفروشید و در نتیجه‌ی این معامله، تعداد اوراق شما بیشتر از تعداد سهام شود، در پایان روز معاملاتی اوراق مازاد اعتبار خود را از دست می‌دهد و هزینه‌ای بابت این موضوع به شما برگشت داده نخواهد شد.
• در صورت تمایل به استفاده از اختیار فروش باید در روز سررسید تا قبل از اتمام مهلت تعیین شده توسط شرکت، در خواست خود را از طریق کارگزار اعلام کنید. در صورت عدم درخواست، اوراق شما باطل می‌شود و هیچ هزینه‌ای بابت آن به شما برگشت داده نخواهد شد.
• این اوراق تا قبل از سررسید غیر قابل معامله‌اند.
• در صورتی که در روز سررسید قیمت پایانی سهم، بیشتر یا مساوی قیمت اعمال باشد، به صورت خودکار اوراق اعتبار خود را از دست می‌دهند و نیازی به درخواست خاصی نیست.
• بعد از اعمال اختیار فروش در صورتی که شرکت در پرداخت حقوق مشتری تاخیر کند، بنا به فرمولی که در زمان انتشار اوراق علام شده مبلغی تحت عنوان جریمه توسط سازمان بورس از وی دریافت و به مشتری پرداخت می‌شود.
• در مواردی که حقوق مشتری با تاخیر پرداخت شود، سود روزشمار بر اساس فرمولی که در زمان انتشار اوراق توسط شرکت ارائه شده، به مشتری تعلق می‌گیرد.

برای دسترسی به متن کامل قوانین و ضوابط مربوط به این اوراق و آگاهی از سایر شرایط مثل قوانین مربوط به زمانی که سهم در روز عرضه بسته باشد، افزایش سرمایه یا توزیع سود داشته باشد و … ؛ می‌توانید به دستورالعمل عرضه اوراق اختیار فروش تبعی، مصوب هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار مراجعه کنید. در ادامه متن اطلاعیه‌ی مربوط به اوراق اختیار فروش تبعی بانک صادرات به عنوان یک مثال ذکر شده است.

نکات کلیدی این اطلاعیه موارد زیر هستند:

• شروع فروش اوراق از 22/06/99
• حداکثر اوراق قابل خرید برای هر شخص حقیقی 500,000 ورقه
• اشخاص حقوقی امکان خرید ندارند
• حداکثر مقدار هر سفارش(ورقه) 100,000 عدد
• قیمت اعمال 3750 ریال
• دوره معاملاتی از 22/06/99 تا 23/12/99
• سررسید 23/12/99
• شرایط تسویه به دو صورت است: خرید سهم توسط ناشر به قیمت اعمال  یا  پرداخت مابه التفاوت آخرین قیمت اعمال، اعلامی توسط بورس و قیمت مبنای دارایی پایه در روز سررسید به صورت نقدی(در صورت توافق طرفین)
• معاملات ثانویه ندارد.(بعد از خرید قابل خرید و فروش نخواهد بود)
• این اوراق در بازه معاملاتی طی ساعات معاملاتی عادی بازار قابل خریداری هستند.
• در صورت عدم انجام تعهد توسط شرکت در روز سررسید، علاوه بر مابه التفاوت ذکر شده، شرکت معادل 2 درصد از قیمت پایانی سهم نیز جریمه خواهد شد.
• در صورتی که شرکت در پرداخت مطالبات(یا خرید سهام؛ بنا به توافق طرفین) تأخیر کند و سهامدار سهام خود را نگهدارد، به ازای هر روز دیرکرد؛ معادل 26% سود روز شمار به ارزش اعمال اوراق اختیار فروش تعلق خواهد گرفت.

لیست شرکت های دارای اوراق اختیار فروش تبعی

در ادامه لیست شرکت هایی که تا تاریخ 27 شهریور 99 برای آن ها اوراق اختیار فروش تبعی منتشر شده است ارائه می شود. در این جدول قیمت پایانی روز 26 شهریور جهت مقایسه با قیمت سررسید و بررسی ارزندگی این اوراق ارائه شده است.

سخن پایانی

همانطور که مشاهده کردید یکی از ابزارهایی که شرکت ها می‌توانند با استفاده از آن به حفظ ارزش سهام خود کمک کنند، اوراق اختیار فروش است. این اوراق با تضمین فروش سهم در یک قیمت عادلانه، عملا علاوه بر سیگنال دادن به بازار در مورد ارزندگی آن سهم، منجر به تضمین سود (یا عدم ضرر) سهامداران  فعلی می‌شود و این افراد با پرداخت مبالغی اندک می‌توانند با خیالت راحت به سهامداری در این شرکت‌ها بپردازند. در مقابل شرکت ها هم در صورت افزایش قیمت سهام، با توجه به ابطال این اوراق نیازی به پرداخت هیچ وجهی ندارند و در عمل؛ خود این موضوع منجر به شناسایی درآمد برای آن‌ها خواهد شد که نتیجه نهایی آن، یک معامله برد برد برای شرکت و سهامداران آن است.

برای ورود به انواع بازار سرمایه، اول از همه باید انجام معاملات در آن بازار را یاد بگیریم. خرید و فروش در بازار سهام یا بورس اوراق بهادار هم اصولی دارد که هر سرمایه‌گذار باید قبل از ورود یاد بگیرد. در این مقاله نحوه خرید و فروش سهام در بورس را بصورت گام به گام شرح می‌دهیم.

مراحل خرید و فروش سهام در بورس بصورت آنلاین

برای اینکه بتوانید در بورس ایران سهمی بخرید، سود کنید و سپس سهم را بفروشید، باید یکسری مراحل بسیار ساده را طی کنید. مراحل خرید و فروش سهام در بورس بصورت گام به گام به شرح زیر هستند:

1. دریافت کد بورسی و ورود به سامانه معاملات آنلاین
2. شارژ کردن حساب کارگزاری
3. جست و جو کردن نام نماد بورسی مورد نظر
4. ثبت سفارش خرید سهم
5. تایید سفارش و اضافه شدن سهم به پرتفوی سرمایه‌گذار
6. ثبت سفارش فروش و فروختن سهم
7. دریافت وجه و واریز به حساب بانکی

در ادامه هریک از این مراحل را به تفصیل با هم بررسی می‌کنیم.

کد بورسی گرفتید؟

گام اول – ب بسم‌ا… در آغاز خرید و فروش سهام، داشتن کد بورسی است که در مقاله «نحوه دریافت کد بورسی» مراحل اقدام و دریافت آن را گفتیم. حالا فرض می‌کنیم شما این مقاله را قبلا خوانده‌اید و کد بورسی را هم گرفته‌اید و منتظرید که یک نفر دعوتتان کند به بازار تا خرید و فروش را شروع کنید.

از همین تریبون ورودتان به جمع سرمایه‌گذاران بازار سهام را تبریک عرض می‌کنیم و برای ادامه مسیر و سود بردن از آن، آرزوی موفقیت می‌کنیم.

فرقی نمی‌کند از طریق کدام کارگزاری اقدام کرده باشید، این کارگزاری برایتان کد بورسی صادر می‌کند و پس از آن می‌توانید با استفاده از نام کاربری و کلمه عبوری که مشخص شده، وارد پنل معاملاتی خود شوید.

هر کارگزاری سامانه آنلاینی برای معاملات آنلاین کاربران خود طراحی کرده است که می‌توانند با ورود به آن و وارد کردن نام کاربری و کلمه عبور خود، وارد دنیای خرید و فروش سهام شوند. دسترسی به این سامانه‌های آنلاین و در نتیجه خرید و فروش سهام، از طریق سایت یا اپلیکیشن کارگزاری‌ها امکان پذیر است.

برخی از این سامانه‌های آنلاین عبارتند از: سامانه های معاملاتی کارگزاری مفید شامل ایزی تریدر، مفید تریدر و آنلاین پلاس، سامانه‌های آنلاین کارگزاری تدبیرگران فردا شامل اکسیر، پرانا و سهام یاب، سامانه‌های آنلاین کارگزاری مبین سرمایه شامل آنلاین پلاس و سامانه آنلاین کارگزاری آگاه با نام آسا تریدر.

شارژ دارید؟

گام دوم – از آنجایی که تازه وارد بورس شده‌اید، چیزی برای فروش ندارید و تنها می‌توانید سهام بخرید. برای خرید سهام هم نیاز به پول دارید که البته اینطور نیست که سهام را بخرید و بعد پرداخت آنلاین کنید! باید قبل از خرید حسابتان شارژ داشته باشد. برای شارژ حسابتان سه راه پیش رو دارید:

1- شارژ آنلاین از حساب بانکی یا پرداخت شتابی یا واریز آنی

در این روش می‌توانید حسابتان را به همان شکل پرداخت اینترنتی و با داشتن رمز دوم پویا شارژ کنید. همانطور که در این عکس دیده می‌شود، سقف واریز وجه 50 میلیون تومان است، بنابراین اگر برنامه‌ای برای خریدهای بیشتر از این مقدار دارید باید یا در چند روز متوالی اقدام کنید و یا از چند کارت بانکی استفاده کنید.

در واریز وجه لازم نیست حتما از همان حساب بانکی که هنگام دریافت کد بورسی معرفی کرده‌اید استفاده کنید و می‌توانید از هر حساب بانکی که دارید واریز را انجام دهید. اما هنگام برداشت وجه و نقد کردن سهام، تنها باید از همان حساب استفاده کرد.

درگاه پرداخت اینترنتی را هم احتمالا زیاد دیده‌اید، اما برای یادآوری تصویر زیر همان جایی است که می‌توانید حسابتان را به صورت اینترنتی یا شتاب شارژ کنید:

2- فیش واریز نقدی به صورت ثبت فیش

این روش برای کسانی که می‌خواهند حسابشان را با پول نقد شارژ کنند طراحی شده است. یعنی ممکن است شرایطی پیش بیاید یا هنوز افرادی وجود داشته باشند که واریز نقدی را به واریز اینترنتی ترجیح بدهند و برای این گروه چنین امکانی ایجاد شده است.

همانطور که در تصویر پیداست، سرمایه‌گذار باید به بانک مراجعه کند و مبلغ نقد را به حساب کارگزاری واریز کند و بر اساس اطلاعات واریزی که انجام داده، قسمت‌های خالی این صفحه را پر کند. به این ترتیب شارژ حساب انجام می‌شود.

3- اتصال حساب کارگزاری به حساب بانکی

در این روش سرمایه‌گذاران می‌توانند حساب خود را به حساب بانکی متصل کنند و خرید و فروش را از همان حساب بانکی انجام دهند و نیازی به مرحله واسطه شارژ کردن نداشته باشند. این روش تنها برای دو بانک ملت و سامان در دسترس است و برای استفاده از این امکان باید در یکی از این دو بانک حساب داشته باشید.

نماد من کو؟ جست و جوی نام نماد بورسی مورد نظر

گام سوم – برای اینکه بتوانید نماد مورد نظرتان را که می‌خواهید بخرید یا در مراحل بعدی بفروشید، پیدا کنید، باید از قسمت بالای صفحه و در کادر جستجو نام نماد را بنویسید و دکمه ذره‌بین را بزنید تا پیدا شود.

حالا که نماد پیدا شده، با کلیک بر روی آن می‌توانیم اطلاعات مربوط به نماد را ببینیم، اطلاعاتی مانند جدول عرضه و تقاضا، مشخصات نماد، نمودار روند سهام و اطلاعات حجم خرید و فروش حقیقی و حقوقی.

به عنوان مثال در عکس بالا نماد فرابورسی “ذوب” را سرچ کرده‌ایم (ذره بین در قسمت دایره قرمز رنگ) و اطلاعات این نماد در تایم معاملاتی به ما نشان داده می‌شود.

چطور سهام بخرم؟ خرید سهام در بورس

گام چهارم – حالا که هم حسابتان شارژ دارد و هم نماد مورد نظرتان را پیدا کرده‌اید و به خرید آن مطمئن هستید، باید آستین بالا بزنید و توکل بر خدا کنید و به مقدار لازم سهم بخرید.

در صفحه نماد دو گزینه خرید و فروش وجود دارد. گزینه خرید را که سبز رنگ است انتخاب می‌کنیم و دست به کار می‌شویم.

در بالای این صفحه دو کادر آبی و قرمز وجود دارد که کادر آبی به کادر تقاضا و کادر قرمز به کادر عرضه شناخته می‌شود. به عبارتی کادر آبی کادری است که بالاترین قیمت‌های سفارشات خرید در آن ثبت می‌شود و در مرحله خرید مورد توجه است. کادر قرمز هم کادری است که پایین‌ترین قیمت‌ها برای فروش در آن ثبت می‌شود. به این ترتیب اگر قیمت‌های ثبت شده در این دو کادر با هم جور شوند، خرید و فروش انجام می‌شود.

با بررسی کادر عرضه و تقاضا و قیمت‌های ارائه شده توسط دیگر خریداران و فروشندگان، می‌توانید تصمیم بگیرید که خریدتان را با چه قیمتی انجام دهید و به مرحله بعد که کادر زرد رنگ است بروید.

در این کادر می‌توانید دو جور ثبت سفارش انجام دهید، یا میزان سرمایه‌ای را که دارید وارد کنید (در این روش سامانه تعداد سهم را بر اساس سرمایه‌تان محاسبه می‌کند) و یا تعداد سهمی که می‌خواهید بخرید.

کادر قیمت هم مربوط به قیمت مد نظر شما برای خرید هر سهم این نماد است، پس باید سعی کنید قیمتی در بازه روز (مثبت و منفی 5 درصد قیمت پایانی) که منجر به خرید می‌شود را پیشنهاد دهید.

راستی حواستان به کادر نارنجی باشد! در معاملات سهام، کارگزاری هم برای انجام معاملات کارمزد دریافت می‌کند، در این کادر قیمت سر به سر با در نظر گرفتن این هزینه نوشته شده است. یعنی قیمت پیشنهادی شما برای خرید هر سهم 11.202 ریال است، اما با در نظر گرفتن کارمزد کارگزاری، هر سهم 11.365 ریال تمام می‌شود.

تکمیل سفارش خرید و اضافه شدن سهم به پرتفوی

گام پنجم – بعد از زدن دکمه خرید اگر حساب شما شارژ داشته باشد و مبلغ خریداری شده شما از حداقل مبلغ قابل قبول (100 هزار تومان) بیشتر باشد، زیر همین کادر سفارش خرید شما به شکل زیر ثبت می‌شود. به عنوان مثال در عکس زیر سفارش خرید نماد “غگل” با حجم 500 سهم و به قیمت 6556 ریال ثبت شده که قیمت آخرین معامله انجام شده روی این نماد 6029 ریال بوده است.

پس از ثبت سفارش خرید، اگر در قیمت و حجم تعریف شده فروشنده‌ای پیدا بشود خرید شما تکمیل می‌شود، اما از کجا بفهمیم سهم مورد نظر بطور کامل خریداری شده است؟ کافی است در همان صفحه کارگزاری از منوی سمت راست گزینه “پرتفوی لحظه‌ای” را انتخاب کنید، تا تمامی نمادهای خریداری شده توسط شما، قیمت خرید، قیمت آخرین معامله و سود و زیانتان نمایش داده شود.

چطور سهامم را بفروشم؟ فروش سهام در بورس

گام ششم – بعد از اینکه مدتی در بازار سهام فعالیت کنید و خرید انجام دهید، با توجه استراتژی معاملاتیتان به مرحله‌ای می‌رسید که باید برخی از سهم‌هایتان را بفروشید. فروش سهام به چند دلیل صورت می‌گیرد، یا سهام مورد نظر به سوددهی که هدفتان بوده رسیده، یا سوددهی‌اش را از دست داده و توی سراشیبی ضرر افتاده، یا به پول نقد نیاز دارید و می‌خواهید پولتان را از بازار خارج کنید و یا سهامی با پتانسیل سوددهی بیشتر بخرید.

در این مرحله واضح است که باید به جای گزینه خرید، گزینه فروش را انتخاب کنید و بعد از آن، به میزان نیاز یا قصدی که از فروش دارید، کادر تعداد و قیمت را مانند مرحله خرید پر کنید. اما این بار حواستان باشد که دارید سهامتان را می‌فروشید! پس باید سعی کنید به بیشترین قیمت بفروشید.

باز هم حواستان به کادر نارنجی باشد! این بار هم کادر نارنجی همان قیمت تمام شده برای هر سهم را نشان می‌دهد. یعنی اگر شما بخواهید هر سهم را به 11.202 بفروشید، با احتساب کارمزد کارگزاری، قیمت تمام شده برای هر سهم 11.042 می‌شود. یعنی این قیمت برای هر سهم به حساب شما واریز می‌شود.

کادر نارنجی در زمان فروش میزان سود شما را هم نشان می‌دهد، یعنی هر مقدار که قیمت کادر نارنجی در زمان فروش از قیمت کادر نارنجی در زمان خرید بیشتر باشد، شما به همان میزان سود کرده‌اید.

برداشت پول – چطور شارژ حسابم در کارگزاری را به حساب بانکی واریز کنم؟

گام هفتم – برای اینکه بتوانید مبلغ داخل حساب کارگزاری خود را به حساب بانکی‌تان منتقل کنید که بتوانید آن را در بازاری جز بازار سهام خرج کنید، باید از منوی سامانه، گزینه تقاضای وجه را انتخاب کنید.

صفحه‌ای باز می‌شود که همان بالا سه گزینه وجود دارد شامل سه تاریخ و محدودیت برداشت. این تاریخ‌ها معمولا از سه روز کاری بعد شروع می‌شوند که کارگزاری می‌تواند وجه مورد نظرتان را به حسابتان واریز کند. البته بستگی به کارگزاری هم دارد و ممکن است از دو روز یا یک روز کاری بعد شروع شوند.

به همه روزهایی که بازار سهام فعال است، یعنی همه روزهای هفته به جز پنج‌شنبه و جمعه و ایام تعطیل رسمی، روز کاری می‌گویند.

شما یکی از این تاریخ‌ها را انتخاب می‌کنید و بر اساس حداکثر مبلغ قابل برداشت، مبلغ مورد نظرتان را در کادر مبلغ وارد می‌کنید. پس از انتخاب شماره حسابی که در زمان ثبت نام به کارگزاری داده بودید و سپس ثبت درخواست، می‌توانید منتظر واریز وجه به حسابتان باشید. لازم است یادآوری کنیم که دریافت وجه فقط از طریق همان حساب بانکی که داده بودید صورت می‌گیرد، در مرحله واریز وجه بود که می‌توانستید از هر حساب بانکی استفاده کنید.

حرف آخر

حالا که خرید و فروش سهام در بورس را یاد گرفتید، نیاز به آشنایی بیشتر با بازار بورس و کسب تجربه در این بازار دارید. برای یادگیری هم زیاد عجله نکنید، مقالات آموزشی سیگنال را در کنار تحلیل‌های هر سهم دنبال کنید تا کم‌کم به یک سرمایه‌گذار زبده در بازار سهام تبدیل شوید که خودش می‌تواند بازار را رصد و سهام خوب را شناسایی کند.